• علایم آلرژی شیر
• آلرژی شیر یا عدم تحمل شیر
• چه هنگامی به دکتر مراجعه کنیم
• علل آلرژی شیر
• عوارض آلرژی شیر
• جایگزین‌های شیر برای نوزادان
• تشخیص آلرژی شیر
• درمان آلرژی شیر
آلرژی شیر یک واکنش غیر نرمال سیستم ایمنی بدن به شیر و فرآورده‌های حاوی شیر است. آلرژی شیر یکی از شایع‌ترین انواع آلرژی در کودکان به شمار می‌رود. شیر گاو به طور معمول باعث ایجاد آلرژی شیر است، اما شیر گوسفند، بز، گاومیش (بوفالو) و دیگر پستانداران نیز می‌تواند سبب ایجاد واکنش آلرژیک شود.
واکنش آلرژیک معمولاً کمی پس از خوردن شیر بروز می‌کند. نشانه‌ها و علایم آلرژی شیر طیفی از خفیف تا شدید را شامل بوده و می‌تواند به صورت خس خس سینه، استفراغ، کهیر و مشکلات گوارشی بروز یابد. آلرژی شیر همچنین می‌تواند آنافیلاکسی ایجاد کند که نوعی واکنش شدید بالقوه کشنده محسوب می‌شود.
اجتناب از خوردن شیر و فرآورده‌های حاوی شیر خط مقدم درمان برای آلرژی شیر محسوب می‌شود. خوشبختانه اغلب کودکان بر آلرژی شیر غلبه می‌کنند. آنهایی که قادر به غلبه بر این نوع آلرژی نیستند ناچارند تا در ادامه زندگی روال عدم مصرف شیر را دنبال کنند.
علایم آلرژی شیر
علایم آلرژی شیر که از فردی به فرد دیگر متفاوت است، چند دقیقه تا چند ساعت پس از خوردن شیر یا فرآورده‌های شیر بروز می‌کند.
نشانه‌ها و علایم فوری آلرژی شیر شامل موارد زیر است:
• کهیر
• خس خس سینه
• خارش یا مور مور در اطراف لب‌ها یا دهان
• ورم لب، ورم زبان یا ورم گلو
• سرفه یا تنگی نفس
• استفراغ
نشانه‌ها و علایمی که بروز آنها به وقت بیشتری نیاز دارد عبارتند از:
• مدفوع اسهالی که ممکن است دارای خون باشد
• کرامپ شکم
• آبریزش بینی
• نمناک شدن چشم
• کولیک، در نوزادان
آلرژی شیر یا عدم تحمل شیر
آلرژی شیر واقعی متفاوت از عدم تحمل پروتئین شیر و عدم تحمل لاکتوز است. خلاف آلرژی شیر، عدم تحمل به سیستم ایمنی بدن مرتبط نیست. عدم تحمل شیر در مقایسه با آلرژی شیر به درمان متفاوتی نیاز دارد.
نشانه‌ها و علایم شایع عدم تحمل پروتئین شیر یا عدم تحمل لاکتوز شامل مشکلات گوارشی مثل نفخ، گاز یا اسهال پس از خوردن شیر با محصولات حاوی شیر است.
آنافیلاکسی
آلرژی شیر می‌تواند باعث ایجاد آنافیلاکسی شود که یک واکنش تهدید کننده زندگی محسوب می‌گردد.
آنافیلاکسی یک موقعیت اورژانسی است و نیاز به درمان با استفاده از تزریق اپی‌نفرین (ادرنالین) دارد. افراد دچار آنافیلاکسی باید به بخش اورژانس منتقل شوند. نشانه‌ها و علایم کمی پس از خوردن شیر بروز کرده و می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
• محدودیت راه‌های هوایی، شامل ورم گلو که تنفس را دشوار می‌کند
• برافروختگی صورت
• خارش
• شوک، که با اُفت قابل ملاحظه در فشار خون مشخص می‌شود
چه هنگامی به دکتر مراجعه کنیم
در صورتی که کسی اندکی پس از مصرف شیر دچار علایم آلرژی شیر شود باید به پزشک مراجعه کند. در صورت امکان بهتر است که شخص در طول واکنش آلرژیک تحت نظر پزشک قرار گیرد زیرا این وضعیت به تشخیص کمک می‌کند. در صورت مواجهه با نشانه‌ها و علایم آنافیلاکسی درمان اورژانسی ضروری است.
علل آلرژی شیر
آلرژی شیر واقعی بر اثر سوء عملکرد سیستم ایمنی ایجاد می‌شود. اگر کسی دچار آلرژی شیر باشد، سیستم ایمنی برخی پروتئین‌های شیر را مضر تشخیص داده محرک تولید آنتی‌بادی‌های IgE برای خنثی کرده پروتئین مورد بحث (ماده آلرژی‌زا) می‌شود. بار دومی که شخص در معرض تماس با پروتئین‌ها مورد اشاره قرار گیرد، آنتی‌بادی‌های IgE آنها را شناسایی کرده و به سیستم ایمنی بدن پیام می‌دهند تا هیستامین و دیگر مواد شیمیایی را رها کند، که این سبب بروز طیفی از نشانه‌ها و علایم آلرژی می‌شود.
دو نوع پروتئین اصلی در شیر گاو وجود دارد که سبب ایجاد واکنش آلرژیک می‌شوند:
• کاسئین، که در بخش صلب شیر که دلمه می‌شود وجود دارد
• شیرابه شیر، یا بخش آب شیر که پس از قسمت دلمه بسته آن باقی می‌ماند
مردم ممکن است نسبت به یکی از این دو پروتئین یا هر دوی آنها دچار واکنش آلرژیک باشند. اجتناب از این پروتئین‌ها ممکن است دشوار باشد زیرا آنها همچنین در برخی غذاهای فرآوری شده نیز وجود دارند. و اغلب مردم دچار واکنش نسبت به شیر گاو در عین حال به شیر گوسفند، بز، و گاومیش نیز واکنش نشان می‌دهند. با شیوع کمتر مردم دچار آلرژی نسبت به شیر گاو ممکن است دچار همین مشکل در مورد شیر سویا باشند.
سندرم انتروکولیت ناشی از پروتئین غذایی (FPIES)
یک ماده آلرژی‌زای غذایی گاهی از اوقات نیز می‌تواند سبب ایجاد چیزی شود که آلرژی غذایی تأخیری نامیده شده است. اگرچه هر غذایی می‌تواند محرک باشد، شیر یکی از شایع‌ترین اقلام است. واکنش در این مورد عموماً استفراغ و اسهال است که به طور معمول در حدود چند ساعت پس از خوردن غذای محرک بروز می‌کند تا چند دقیقه.
خلاف برخی آلرژی‌های غذایی، FPIESمعمولاً به مرور زمان برطرف می‌شود. همانند مورد آلرژی شیر، پیشگیری از واکنش FPIES شامل اجتناب از خوردن شیر و محصولات حاوی آن است.
ریسک فاکتورهای آلرژی شیر
برخی عوامل ریسک ابتلاء به آلرژی شیر را افزایش می‌دهند:
• انواع دیگر آلرژی. بسیاری از کودکان مبتلاء به آلرژی شیر در عین حال نسبت به چیزهای دیگری دچار آلرژی هستند. آلرژی شیر ممکن است پیش از دیگر انواع آلرژی بروز نماید.
• درماتیت اتوپیک. کودکان دچار درماتیت اتوپیک بیشتر احتمال دارد که دچار یک آلرژی غذایی شوند.
• تاریخچه خانوادگی. در صورتی که یکی از والدین کسی یا هر دوی آنها دچار آلرژی غذایی یا آلرژی دیگری بوده یا مبتلاء به بیماری‌های آلرژیک مثل تب یونجه، آسم، کهیر یا اگزما باشند، خطر آلرژی غذایی در چنین شخصی افزایش پیدا می‌کند.
• سن. آلرژی شیر بیشتر در کودکان شایع است. وقتی کودک بزرگ‌تر می‌شود، سیستم‌های گوارشی وی بالغ شده و بدن او کمتر نسبت به شیر واکنش نشان می‌دهد.
عوارض آلرژی شیر
کودکان دچار آلرژی شیر بیشتر محتمل است که برخی مشکلات دیگر سلامت شامل موارد زیر در آنها بروز نماید:
• آلرژی به غذاهای دیگری مثل تخم مرغ، سویا، بادام زمینی و حتی گوشت گاو
• تب یونجه
پیشگیری از آلرژی شیر
هیچ راه مطمئنی برای پیشگیری از آلرژی غذایی وجود ندارد اما مردم می‌توانند با اجتناب ازغذاهای مسبب آلرژی از ابتلاء خود به آنها پیشگیری کنند.
منابع شیر
منابع آشکار پروتئین‌های مسبب آلرژی شیر در محصولات لبنی شامل موارد زیر وجود دارند:
• شیر کامل، شیر کم‌چرب، شیر بدون چربی، شیر خامه‌ای
• کره
• ماست
• بستنی، ژلاتو
• پنیر و هر چیزی که دارای پنیر باشد
• نصفانصف، نوعی آبجو
شناسایی شیر ممکن است هنگامی که به عنوان یکی از ترکیبات غذاهای فرآوری شده مورد استفاده قرار می‌گیرد دشوارتر باشد. منابع پنهان شیر شامل موارد زیر است:
• پروتئین شیرابه
• کاسئین
• ترکیبات دارای پیشوند "لاکت" مثل لاکتوز و لاکتات
• کندی‌هایی مثل شکلات، شیرینی بادامی و کارامل
• پودرهای پروتئینی
• طعم دهنده صناعی کره
• طعم دهنده صناعی پنیر
• هیدرولیسات
حتی اگر غذا دارای برچسب "فاقد شیر" یا "فاقد لبنیات" باشد، ممکن است پروتئین‌های مسبب آلرژی شیر در آن وجود داشته باشد، بنابراین مردم باید برچسب مواد غذایی را به دقت بخوانند.
جایگزین‌های شیر برای نوزادان
در مورد کودکان دچار آلرژی شیر، تغذیه از شیر پستان و مصرف شیر خشک هیپوآلرژنیک می‌تواند از واکنش‌های آلرژیک پیشگیری کند.
• شیر پستان بهترین منبع مواد مغذی برای نوزاد است. شیردهی از پستان تا زمانی که امکانش باشد توصیه می‌شود، به ویژه اگر نوزاد در خطر ابتلاء به آلرژی شیر قرار داشته باشد.
• شیر خشک‌های هیپوآلرژنیک با استفاده از آنزیم‌هایی برای تجزیه پروتئین‌های شیر مثل کاسئین و شیرابه تولید می‌شوند. فرآوری بیشتر می‌تواند شامل گرما دادن و تصفیه باشد. بسته به میزان فرآوری محصولات تولید شده به عنوان بخشاً یا تماماً هیدرولیز شده طبقه‌بندی می‌شوند.
برخی از شیر خشک‌های هیپوآلرژنیک بر مبنای شیر نیستند، بلکه به جای آن حاوی آمینو اسیدها هستند. در کنار محصولات قویاً هیدرولیز شده، در مورد شیر خشک‌های بر پایه آمینو اسید کمترین احتمال بروز واکنش آلرژیک وجود دارد.
• شیر خشک‌های بر پایه سویا به جای شیر از پروتئین سویا استفاده می‌کنند. شیر خشک‌های بر پایه سویا برای عرضه بیشترین مواد مغذی غنی می‌شوند اما بدبختانه برخی کودکان دچار آلرژی شیر به سویا نیز آلرژی دارند (آلرژی سویا).
اگر مادری شیرده بوده و بچه وی دچار آلرژی شیر باشد، پروتئین‌های شیر گاو می‌توانند از طریق شیر مادر به بچه منتقل شده و در او واکنش آلرژیک ایجاد کنند. چنین مادرانی نیاز دارند تا مصرف شیر را از رژیم غذایی خود خارج کنند.
اگر مادر یا بچه‌ای تحت یک رژیم غذایی فاقد شیر قرار داشته باشد پزشک یا متخصص تغذیه می‌تواند در ایجاد یک پلن مواد مغذی متعادل برای وعدههای غذایی کمک کند. احتمال آن وجود دارد که مادر یا بچه برای جایگزینی کلسیم و مواد مغذی موجود در شیر مثل ویتامین D و ریبوفلاوین نیاز به مصرف مکمل‌های غذایی داشته باشند.
تشخیص آلرژی شیر
وقتی غذا باعث ایجاد واکنش آلرژیک می‌شود، همیشه مشخص کردن نوع غذای باعث ایجاد چنین واکنشی کار آسانی نیست. برای ارزیابی اینکه مادر یا بچه دچار آلرژی شیر دکتر می‌تواند از اقدامات زیر استفاده کند:
• پرسش دقیق در مورد نشانه‌ها و علایم
• انجام یک معاینه بالینی
• درخواست تهیه یک دفترچه یادداشت نوع غذاهای مصرف شده توسط مادر و بچه به طور دقیق
• حذف شیر از رژیم غذایی مادر و بچه و سپس شروع دوباره مصرف این غذا برای بررسی واکنش ایجاد شده
پزشک در عین حال ممکن است یکی از تست‌های زیر یا هر دوی آنها را توصیه کند:
• تست پوستی
• آزمایش خون
اگر معاینه و نتایج تست نتوانند آلرژی شیر را تأیید کنند، پزشک ممکن است انجام چالش خوراکی را در دستور کار قرار دهد، که در آن شخص با غذاهای مختلفی که ممکن است حاوی شیر باشند یا نباشند به صورت افزایش یابنده تغذیه می‌شود تا مشخص گردد که به کدام غذا واکنش نشان می‌دهد. ایده خوبی است که تست‌های آلرژی توسط یک متخصص آلرژی متبحر در مدیریت واکنش‌های شدید آلرژیک انجام شود.
اگر پزشک ظن به آن داشته باشد که علایم بر اثر چیزی غیر از آلرژی غذایی ایجاد شده‌اند، آنگاه نیاز خواهد بود تا تست‌های لازم برای شناسایی دیگر مشکلات پزشکی انجام شود.
درمان آلرژی شیر
تنها راه پیشگیری از واکنش آلرژیک نسبت به شیر خودداری از مصرف شیر و پروتئین‌های آن است. این کار ممکن است دشوار باشد زیرا شیر یک ماده رایج در ترکیبات بسیاری از غذاها است. همچنین برخی از مردم دچار آلرژی شیر می‌توانند شیر را در برخی از اشکال مثل شیر گرما خورده در غذاهای پخته شده یا در غذاهای فرآوری شده مثل ماست تحمل کنند. در این موارد برای رعایت پرهیزهای لازم باید با پزشک مشورت شود.
علی‌رغم به کار بستن حداکثر کوشش، اگر شخص به شکل تصادفی شیر بخورند، داروهایی مثل آنتی‌هیستامین‌ها می‌توانند واکنش آلرژیک خفیف نسبت به شیر را کاهش دهند.
اگر شخص دچار واکنش آلرژیک شدید (آنافیلاکسی) باشد، ممکن است تزریق اورژانسی اپی‌نفرین (ادرنالین) و مراجعه به بخش اورژانس ضروری گردد. در صورت مواجهه با خطر دچار شدن به واکنش شدید نیاز است تا اپی‌نفرین تزریقی (اپی‌پن، ادرناکلیک، و بقیه) همیشه دم دست باشد. مردم در مورد شیوه استفاده از این دستگاه می‌توانند با پزشک یا داروساز مشورت کنند./
• مایو کلینیک
• ترجمه هستی فراست‌فر
نظرات (0)