برونشیت - علل، علایم، و درمان

• جیمز مک‎اینتاش،
• زیر نظر: دانشکدۀ پزشکی دانشگاه ایلی‎نویز - شیکاگو
• ترجمۀ فرهنگ راد

برونشیت، التهاب یا ورم لوله‎های برونشی، یا معبر هوای بین دهان و بینی و ریه‎ها است.
به طور مشخص‌تر برونشیت توصیف کنندۀ اختلالی است که در آن جدار لوله‌های برونشی ملتهب می‎شود.
افراد دچار برونشیت دچار کاهش توانایی تنفس اکسیژن و تهویۀ ریه‌ها می‎شوند. همچنین این افراد توان پاکسازی خلط یا مخاط زیادی را که در راه‎های هوایی آنها جمع می‎شود، ندارند.
مطالب این مقاله:
• علل
• علایم
• تشخیص
• درمان
• عوارض
• پیشگیری

برونشیت چیست؟
برونشیت ممکن است حاد یا مزمن باشد:

برونشیت حاد
برونشیت حاد یک بیماری از نظر زمانی کوتاه‌مدت‌تر است که معمولاً به دنبال یک عفونت ناشی از سرماخوردگی یا ویروسی مثل ویروس آنفولانزا ایجاد می‎شود. این بیماری با سرفه یا مخاط، درد یا ناراحتی قفسۀ سینه، تب، و گاهی از اوقات با تنگی نفس همراه است. برونشیت حاد معمولاً از چند روز تا چند هفته می‎تواند ادامه داشته باشد.

برونشیت مزمن
برونشیت مزمن یک بیماری جدی ادامه‎دار است که با نوعی سرفۀ مولد خلط و مخاط همراه است که بیش از 3 ماه در سال برای مدت بیش از 2 سال ادامه پیدا می‎کند. مردم دچار برونشیت مزمن دچار درجات مختلفی از مشکلات تنفسی هستند و علایم بیماری ممکن است در طول سال بهبود یابند یا رو به وخامت بگذارند.
اگر برونشیت مزمن با آمفیزم همراه باشد ممکن است به بیماری انسدادی مزمن ریه (COPD) تبدیل شود.

علل برونشیت
برونشیت به علت التهاب لوله‎های برونشیال با ویروس‎ها، باکتری‎ها یا دیگر ذرات تحریک کننده ایجاد می‎شود.

علل برونشیت حاد
برونشیت حاد معمولاً توسط ویروس‌ها ایجاد می‎شود که به طور معمول همان ویروس‎هایی هستند که باعث سرماخوردگی یا آنفولانزا می‎شوند.
این بیماری همچنین ممکن است بر اثر عفونت میکربی و قرار گرفتن در معرض تماس با مواد محرک ریه مثل دود سیگار، گرد و غبار، عطرها، دود و دمه، و هوای آلوده ایجاد شود.

علل برونشیت مزمن
برونشیت مزمن به علت تحریک مکرر و صدمه دیدن بافت ریه و راه هوایی ایجاد می‎شود.
سیگار در کنار موارد دیگر شامل مجاورت درازمدت با هوای آلوده، گرد و غبار، دود و دمه محیط و تکرار دوره‎های برونشیت حاد علل اصلی بروز برونشیت مزمن هستند.

علایم برونشیت
نشانه‌ها و علایم هر دو نوع برونشیت مزمن و حاد شامل موارد زیر است:
• سرفۀ مداوم که ممکن است با تولید خلط همراه باشد
• خس خس سینه
• تب و لرز خفیف
• سفت شدن قفسۀ سینه
• گلو درد
• دردهای جسمانی
• بی‎نفسی
• سردرد
• گرفتگی بینی و سینوس‌ها
یکی از علایم اصلی برونشیت حاد سرفه‎ای است که برای چند هفته ادامه پیدا می‎کند. این سرفه گاهی از اوقات ممکن است برای چند ماه ادامه داشته باشد اگر لوله‎های برونشیال به زمان درازی برای التیام کامل نیاز داشته باشند.
این موضوعی عادی است که علایم برونشیت مزمن چند بار در طول سال رو به وخامت بگذارند، و این اتفاق معمولاً در طول ماه‌های زمستان بیشتر رخ می‎دهد.
به هر جهت، سرفه‎ای که گرایشی به رفع و قطع شدن نشان نمی‎دهد ممکن است نشانه‎ای از بیماری دیگری مثل آسم یا پنومونی باشد.

تشخیص برونشیت
دکتر در مورد علایم بیماری و مشخصاً دربارۀ سرفه سؤال می‎کند. در عین حال پزشک ممکن است در مورد شرح حال پزشکی بیمار پرسش کند، و اینکه آیا اخیراً به سرماخوردگی یا آنفولانزا مبتلا بوده است، آیا سیگار می‎کشد، یا اخیراً در تماس با موادی مثل گرد و غبار، دود و دمه، بخورها یا هوای آلوده قرار داشته است.
دکتر معمولاً از استتوسکپ برای گوش دادن به صداهای غیر نرمال ریه استفاده می‎کند. دکتر همچنین ممکن است مخاط یا سطح اکسیژن خون را بررسی کند، و نیز امکان دارد که انجام عکسبرداری اشعۀ ایکس، تست عملکرد ریوی یا تست‎های خونی را توصیه کند.

درمان‎های برونشیت
به مردم دچار برونشیت اکثراً توصیه می‎شود که استراحت کنند، مایعات بنوشند، هوای گرم و مرطوب تنفس کنند، و از داروهای غیر نسخه‎ای ضد سرفه و مسکن درد برای مدیریت علایم و تسهیل تنفس استفاده کنند.
بسیاری از موارد بروشیت حاد معمولاً بدون نیاز به مداخلات درمانی خاص از بین می‎روند، اما برای برونشیت مزمن درمانی وجود ندارد. برای تحت کنترل نگه داشتن علایم برونشیت و تخفیف این علایم دکتر ممکن است موارد زیر را تجویز کند:
• داروی سرفه - اگرچه فرآیند سرفه کردن نباید به طور کامل سرکوب شود زیرا سرفه یک راه مهم برای بالا آوردن مخاط و خارج کردن مواد تحریک کننده از ریه‌ها است.
• برونکودیلاتورها - این داروها لوله‌های برونشیال را باز و مخاط را از ریه خارج می‎کنند.
• موکولیتیک‎ها - این داروها مخاط راه‎های هوایی را رقیق یا شل می‎کنند که این باعث می‌شود خروج آنها با خلط سینه راحت‎تر انجام شود.
• داروهای ضد التهابی و استروئیدهای گلوکوکورتیکوئید - این داروها برای علایم پایدارتر بیماری به کار می‎روند و به کاهش التهاب مزمن که ممکن است سبب صدمه دیدن بافت شود کمک می‌کنند.
• اکسیژن درمانی - این درمان کمک می‎کند تا در مواقع دشواری تنفس عمل اکسیژن‌گیری برای بیمار با سهولت بیشتری انجام شود.
• برنامه توان‌بخشی ریوی - این درمان شامل کار با یک درمانگر سیستم تنفسی برای بهبود عمل تنفس است.
• آنتی‎بیوتیک‎ها - این داروها برای عفونت‎های باکتریایی مؤثرند، اما در مورد عفونت‎های ویروسی تأثیری ندارند. در عین حال آنتی‎بیوتیک‎ها می‎توانند از بروز عفونت‌های ثانوی پیشگیری کنند.
مداواهای رفتاری اضافی عبارتند از:
• دور کردن منبع تحریک ریه‎ها - برای مثال از طریق ترک سیگار
• استفاده از دستگاه بخور - این کار می‎تواند به رقیق شدن مخاط و تخفیف محدودیت جریان هوا و خس خس سینه کمک کند.
• ورزش - این کار باعث قدرت گرفتن عضلات درگیر در تنفس می‎شود
• ورزش‌های تنفسی - برای مثال، تنفس با لب‎های فشرده به هم که به کند شدن روند دم در تنفس کمک می‎کند

عوارض برونشیت
شایع‎ترین  عارضۀ برونشیت پنومونی است. پنومونی زمانی بروز می‎کند که عفونت به بخش‎های عمقی‎تر ریه‎ها می‎رسد. این عفونت سبب می‎شود که کیسه‌های هوایی ریه‏‌ها (آلوئولی) پر از مایع شوند.
بر مبنای تخمین‎ها در 5 درصد موارد برونشیت به پنومونی منجر می‎شود.
امکان بروز پنومونی در افراد مسن، سیگاری‎ها، افراد دچار بیماری در دیگر دستگاه‎های بدن، و افراد دچار کاهش توان یا ضعف سیستم ایمنی بیشتر است.

پیشگیری
اگرچه همیشه امکان پیشگیری از ابتلا به برونشیت حاد یا مزمن وجود ندارد، چند معیار وجود دارد که می‎توانند به کاهش ریسک ابتلا به این بیماری کمک کنند:
• سیگار نکشید، و در صورتی که سیگاری هستید آن را ترک کنید
• از مواد محرک ریه مثل دود سیگار، گرد و غبار، دود و دمه، بخار مواد محرک و هوای آلوده پرهیز کنید. اگر اجتناب از مجاورت با این موارد ممکن نیست، از ماسک پوشانندۀ دهان و بینی استفاده کنید.
• برای به حداقل رساندن تماس با میکرب‎ها و اجرام بیماریزا دست‌ها را به طور مرتب شستشو دهید
• از واکسن سالانۀ آنفولانزا استفاده کنید.
• از واکسن پنومونی استفاده کنید.
در یک مطالعه که در لبنان انجام شد، قرار داشتن در معرض دود غیر مستقیم سیگار در محل کار با تقریباً دو برابر شدن ریسک ابتلا به برونشیت مزمن (89 درصد افزایش ریسک) همراه بود، در حالی که قرار داشتن در معرض دود غیر مستقیم سیگار در محیط خانه با 250 درصد ریسک بالاتر برای ابتلا به برونشیت مزمن همراه بود.
زندگی در نزدیکی جاده‎های شلوغ نیز ریسک ابتلا به بیماری را حدوداً تا دو برابر افزایش می‎دهد، و همین روال در مورد خانه‌هایی که در آنها به جای وسایل گرماساز الکتریکی از دستگاه‎های تهویۀ مطبوع استفاده می‎شود وجود دارد. زندگی در نزدیک نیروگاه‎های دارای سوخت دیزلی نیز با 62 درصد افزایش ریسک پنومونی مزمن همراه بوده است.

در همین زمینه مطالعه لینک زیر در وبسایت مهرین - اخبار سلامت توصیه می‌شود:
برونشیت مسری است؟

Source:
Bronchitis: Causes, Symptoms, and Treatments
Last updated Tue 3 January 2017
By James McIntosh
Reviewed by University of Illinois-Chicago, School of Medicine