ترکیب باکتری روده می‎تواند به پیشگیری از دیابت نوع 2 کمک کند

• دکتر کاترین پادوک
• ترجمة محمدقاسم رافعی

تحقیق تازه‎ای از فنلاند می‎‌گوید، سطح خونی بالای ایندولپروپیونیک اسید - یک فرآوردة میکرب روده که با استفاده از رژیم غذایی پُرفیبر افزایش می‎یابد – می‎تواند برای محافظت در برابر دیابت نوع 2 مفید باشد.
در گزارش مربوط به این کشف در نشریه گزارش‎های علمی، تیم تحقیق - به رهبری محققان دانشگاه ایسترن فنلاند، در کوپیو - می‎گوید که این مطالعه فهم ما را در مورد اهمیت نقش باکتری روده در پیوند میان رژیم غذایی، متابولیسم و سلامت افزایش می‎دهد.
دیابت نوعی بیماری است که در آن خون دارای مقدار بیش از حد قند یا گلوکز است - که منبعی حیاتی برای سلول‎های بدن محسوب می‎شود اما در صورت عدم کنترل، قند خون بالا می‎تواند به کوری، نارسایی کلیوی، بیماری قلبی، سکته مغزی، و قطع عضو منجر شود.
میزان قند خون توسط هورمون انسولین تنظیم می‎شود که در لوزالمعده (پانکراس) تولید می‎گردد.
نوع دیابت بستگی به این دارد که گلوکز بالای خون نتیجة فقدان انسولین (دیابت نوع 1) یا ناتوانی بدن برای مصرف انسولین (دیابت نوع 2) باشد.
دیابت نوع 2 شایع‎ترین نوع دیابت در کل جهان است و به میزان زیادی بر اثر اضافه وزن و فقدان فعالیت جسمانی ایجاد می‎شود.

عوامل مولکولی در دیابت نوع 2 به خوبی درک نشده‎اند
در حالی که زمانی این بیماری فقط در بزرگسالان بروز می‎کرد، اکنون تعداد کودکان مبتلا به دیابت نوع 2 در حال افزایش است.
شیوع دیابت در سطح جهان در میان بزرگسالان (90 درصد موارد مرتبط به دیابت نوع 2 است) از 4.7 درصد در 1980 به 8.5 درصد در سال 2014 افزایش یافته است.
در ایالات متحد آمریکا بیش از 29 میلیون نفر از جمعیت کشور مبتلا به دیابت هستند. در عین حال 86 میلیون نفر در مرحلة پیش دیابت بسر می‎برند، وضعیتی جدی که خطر ابتلا به دیابت نوع 2 و دیگر مشکلات مادام‎العمر سلامت را افزایش می‎دهد.
محققان در مقدمة پژوهش خود می‎نویسند، این موضوع به خوبی مشخص شده است که عواملی نظیر ژن‎ها، شیوة زندگی، و رژیم غذایی می‎توانند بر ریسک ابتلا به دیابت نوع 2 تأثیر بگذارند.
در هر حال، این نکته کمتر روشن است که در سطح مولکولی در پیوند این عوامل با بیماری چه اتفاقی می‎افتد.
تحقیق جدید از متابولومیکس / metabolomics استفاده می‎کند، فناوری نسبتاً تازه‎ای که به دانشمندان امکان می‎دهد تا سریعاً به نمایة متابولیک افراد دسترسی داشته باشند.
متابولیت‎ها مولکول‎هایی هستند که سلول‎های بدن - شامل میکرب روده - آنها را به عنوان فرآوردة جانبی فعالیت خود تولید می‎کنند.

ایندولپروپیونیک اسید ممکن است باعث محافظت در برابر دیابت نوع 2 شود
با استفاده از ابزاری به نام "آنالیز متابولومیکس غیر هدفمند"، محققان نمایة متابولیک 200 نمونة متعلق به مطالعه "پیشگیری دیابت در فنلاند" را که در ابتدای مطالعه دچار اختلال عدم تحمل گلوکز و اضافه وزن بودند، مورد ارزیابی قرار دادند.
نمونه‎ها به دو گروه تقسیم شدند. یک گروه در طول 5 سال دچار دیابت نوع 2 شدند، و گروه دیگر در طول 15 سال دورة پیگیری مطالعه به دیابت نوع 2 مبتلا نشدند.
وقتی محققان نمایة متابولیک دو گروه را مقایسه کردند، متوجه شدند که نکتة برجسته در دو گروه تفاوت میزان ایندولپروپیونیک اسید و برخی متابولیت‎های چربی است.
تجزیه و تحلیل بیشتر نشان داد که داشتن میزان خونی بالاتر ایندولپروپیونیک اسید، که یک فرآوردة جانبی باکتری روده است، چنین به نظر می‎رسد که باعث محافظت در برابر ابتلا به دیابت نوع 2 می‌شود.
پژوهشگران می‎نویسند، همچنین به نظر می‎رسد رژیم غذایی سرشار از فیبر و غلات کامل میزان ایندولپروپیونیک اسید را افزایش می‎دهد، که این به نوبة خود باعث افزایش مقدار انسولین تولید شده توسط سلول‎های بتا در لوزالمعده می‌شود.
تیم تحقیق یافته‎ها را با بررسی ارتباط میان ایندولپروپیونیک اسید و ریسک دیابت نوع 2 در داده‎های دو مطالعة دیگر تأیید کرد: "مطالعة سندرم متابولیک مردان در فنلاند"، و "پروژة مداخله واسترباتن در سوئد". این مطالعات نیز نشان داده‎اند که به نظر می‎رسد ایندولپروپیونیک اسید باعث ایجاد محافظت در برابر دیابت نوع 2 می‎شود.
محققان می‎گویند که مطالعة آنها نشان می‎دهد که برای بررسی ارتباط میان بیماری‎هایی نظیر دیابت شاید استفاده از نمایة متابولیک کاربردی‎تر از شناسایی خود باکتری روده باشد (که فرآیند پیچیده‎تری است).
نویسندة پاسخگوی مطالعه دکتر کتی هانهینه‌وا / Kati Hanhineva می‎گوید:
"مطالعات پیشین نیز باکتری روده را به ریسک بیماری در مردم دچار اضافه وزن مرتبط کرده‎اند. یافته‎های ما می‎گوید که ایندولپروپیونیک اسید ممکن است عامل واسط برای اثرات محافظتی رژیم غذایی و باکتری روده باشد."